ΤΙ ΜΑΣ ΈΜΑΘΑΝ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΑΣ
Τα αδέλφια μας
είναι οι πρώτοι και οι κοντινότεροι συνομήλικοι μας. Πολλοί από εμάς, θυμόμαστε
την αδελφή ή τον αδελφό μας από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας. Η σχέση μαζί
τους μας προσφέρει διαφορετικές εμπειρίες από την αλληλεπίδραση με τους γονείς
μας. Τα αδέλφια συμβάλλουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητας μας.
Από μικρή
ηλικία, τα αδέλφια αποτελούν στήριγμα ο ένας για τον άλλον. Μαζί τους
μοιραζόμαστε τις δυσκολίες της καθημερινότητας, είτε αυτές αφορούν το
οικογενειακό περιβάλλον είτε άλλες πτυχές της ζωής μας. Μελέτες που συνέκριναν
τις συγγενικές με τις φιλικές σχέσεις, έδειξαν ότι οι περισσότεροι ενήλικες
θεωρούν πιο μόνιμες τις πρώτες (Craig & Baucum, 2002). Αυτό συμβαίνει διότι
μπορούμε να στραφούμε στους συγγενείς για μακροχρόνιες δεσμεύσεις, ενώ δεν έχουμε
τις ίδιες απαιτήσεις από τους φίλους. Δεν είναι τυχαίο ότι για τους ενήλικες
που δεν έχουν αδέλφια, ο ρόλος των ξαδέλφων και των φίλων είναι σημαντικότερος,
αφού αποτελούν το κοντινότερο τους υποστηρικτικό περιβάλλον.
Η άμεση
ειλικρινή σχέση με τα αδέλφια μας, μας βοηθά να βιώσουμε τις διακυμάνσεις των
ανθρωπίνων σχέσεων. Είναι τα πρόσωπα από τα οποία δεν κρυβόμαστε, δεν
προσποιούμαστε. Αντιθέτως, αποκαλύπτουμε όλα τα χαρακτηριστικά της
προσωπικότητάς μας, χωρίς να ανησυχούμε για την πιθανή κριτική ή την απόρριψη.
Τα αδέλφια μας αποτελούν ένα από τους πρώτους καθρέφτες της ζωής μας. Σε
εκείνους «διαβάζουμε» αλήθειες για εμάς, για το ποιοί είμαστε, για το πως
συμπεριφερόμαστε.
Τα αδέλφια
μαθαίνουν πράγματα το ένα στο άλλο. Μέσω της παρατήρησης των μεγαλύτερων
αδελφών, τα μικρότερα παιδιά μαθαίνουν τους κατάλληλους ρόλους για το φύλο
τους, τις οικογενειακές αξίες και συνήθειες. Όταν τα μεγαλύτερα αδέλφια είναι
του ίδιου φύλου με τα μικρότερα, τα τελευταία τείνουν να εκδηλώνουν συμπεριφορά
που ταιριάζει περισσότερο με το φύλο τους, συγκριτικά με εκείνα που έχουν
αδέλφια του αντίθετου φύλου (Sutton-Smith & Rosenberg, 1970). Όσο μικρότερη
είναι η διαφορά ηλικίας τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση που δέχεται το ένα από
το άλλο.
Tα παιδιά που έχουν αδέλφια συμβιώνουν από μικρή ηλικία με
ανθρώπους που έχουν διαφορετικό χαρακτήρα και δεν πληρούν όλες τις επιθυμίες
τους. Έτσι μαθαίνουν να σέβονται τη διαφορετικότητα αλλά και να δέχονται τη μη
συμμόρφωση των άλλων στις απαιτήσεις τους. Επίσης, αναπτύσσουν ρεαλιστική
αίσθηση των ικανοτήτων τους εφόσον δε δέχονται υπερβολικά χάδια και επαίνους. Η
παρουσία των αδελφών ενισχύει την κοινωνικοποίησή του ατόμου από μικρή ηλικία,
αφού τα παιδιά τείνουν να αλληλεπιδρούν με τους συνομηλίκους τους με τον ίδιο
τρόπο που κάνουν με τα αδέλφια τους.
Τα παιδιά που
συζητούν με τα αδέλφια τους έχουν μεγαλύτερη ικανότητα στην αναγνώριση και στην
κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων (Noller, 2005). Μαθαίνουν να ζητούν
συγγνώμη και δε δυσκολεύονται να συγχωρήσουν τους άλλους και τον εαυτό τους.
Επιπλέον μαθαίνουν την αξία της υπομονής και να μοιράζονται τα πράγματά τους
από μικρή ηλικία.
Αντιμετωπίζοντας
τις διαφωνίες με τα αδέλφια μας, μαθαίνουμε να αντιδρούμε κάθε φορά με τρόπο
ανάλογο της σοβαρότητας του γεγονότος. Συνήθως, ένα μοναχοπαίδι έχει συνηθίσει
να κυλούν ομαλά τα πράγματα για το ίδιο, με πιθανό αποτέλεσμα η μικρότερη
επίπληξη να το πληγώσει βαθύτατα (Richardson & Richardson, 1998).
Η παρουσία των
αδελφών συντελεί στην από κοινού ανάληψη των ευθυνών. Η βοήθεια, η προστασία, η
αλληλεγγύη που αποτελούν τα θετικά χαρακτηριστικά των ρόλων των αδελφών,
διαρκούν σε όλη τη ζωή. Η σχέση που αναπτύσσουμε με τα αδέλφια μας επηρεάζει
τις σχέσεις μας σε διάφορους τομείς της ζωής μας, π.χ. Ο μεγαλύτερος αδελφός
που υπήρξε καθοδηγητής για τα μικρότερα αδέλφια του, πιθανώς ως εργοδότης να
βοηθά ένα νεαρότερο άνδρα να εξελιχθεί επαγγελματικά.
Η σχέση με τα
αδέλφια μας μπορεί να διέπεται από εμπιστοσύνη και αφοσίωση, από απέχθεια ή από
αμφιθυμία μεταξύ αγάπης-μίσους που να συνεχίζεται διά βίου. Η αδελφική φιλία
είναι πιο πιθανή από την αντιπαλότητα. Τα αδέλφια τείνουν να μαλώνουν αλλά
έχουν στενή συναισθηματική σχέση. Συνήθως τα αδέλφια που είναι πιο κοντά
ηλικιακά έχουν δυνατότερη σχέση, ωστόσο είναι πιθανότερο να έχουν διαμάχες -
ακόμη και σε μεγαλύτερες ηλικίες - από εκείνα που έχουν μεγάλη διαφορά ηλικίας.
Αδέλφια με μεγαλύτερη διαφορά ηλικίας συνήθως έχουν λιγότερες αλλά πιο εμφανείς
διαφορές.
Από την πρώτη κιόλας μέρα της συνύπαρξής μας με
τα αδέλφια μας, ξεκινά η δόμηση μιας σχέσης ζωής μαζί τους. Μιας σχέσης
αναντικατάστατης και μοναδικής. Μιας σχέσης που μας συντροφεύει από παιδιά
μέχρι υπερήλικες. Άτομα που είναι εκεί, πάντα, να μας ακούσουν, να μας
συμβουλεύσουν, να μας στηρίξουν. Τα πρόσωπα που κάναμε μαζί τους τις σκανταλιές
ως παιδιά, που τους εκμυστηρευτήκαμε τις ανησυχίες μας ως έφηβοι, που το τηλέφωνο
τους είναι πάντα στη λίστα των κλήσεων μας όταν χρειαστούμε ένα στήριγμα, που η
παρουσία τους αποτελεί πηγή χαράς και αναμνήσεων. Το ομορφότερο δώρο που μας
χάρισαν οι γονείς μας...
Μαρία Βράιλα
Ψυχολόγος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
·
Craig, J. G., & Baucum,
D. (2002). H ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ
ΑΝΘΡΩΠΟΥ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ). Αθήνα: Παπαζήσης.
·
Noller, P. (2005). Sibling
relationships in adolescence: Learning and growing together. Personal
Relationships, 12, 1-22.
·
Richardson, R. W., & Richardson, L. A. (1998). ΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΣΑΣ. Αθήνα: ANUBIS.
·
Sutton-Smith, Β., & Rosenberg, Β. G. (1970). The
Sibling. New York: Holt, Rinehart & Winston.
